Υποχρεώνεται, δηλαδή, ο κατακτημένος να πληρώνει τα έξοδα του κατακτητή του! Όσο κι αν κάτι τέτοιο ακούγεται τρελό, υποτίθεται πως η εν λόγω διάταξη αφ' ενός μεν αποτρέπει τους κατακτητές από αρπαγές και λεηλασίες αφ' ετέρου δε τους αποζημιώνει για τον κόπο που κάνουν να φυλάσσουν πλέον τα σύνορα της κατακτημένης χώρας.
 |
| [Ιωάννου Νούσια, "Τράπεζα της Ελλάδος"] |
Στο άρθρο 52 της 6ης Σύμβασης της Χάγης (1907) προστέθηκε διάταξη με την οποία "οι κατοχικές αρχές οποιασδήποτε χώρας δικαιούνται να διενεργούν από αυτή όλων των ειδών τις απολήψεις σε χρήμα, είδος ή υπηρεσίες για τις ανάγκες των στρατευμάτων κατοχής, υπό την προϋπόθεση ότι αυτές θα είναι ανάλογες με τους πόρους της κατεχόμενης χώρας". Υποχρεώνεται, δηλαδή, ο κατακτημένος να πληρώνει τα έξοδα του κατακτητή του! Όσο κι αν κάτι τέτοιο ακούγεται τρελό, υποτίθεται πως η εν λόγω διάταξη αφ' ενός μεν αποτρέπει τους κατακτητές από αρπαγές και λεηλασίες αφ' ετέρου δε τους αποζημιώνει για τον κόπο που κάνουν να φυλάσσουν πλέον τα σύνορα της κατακτημένης χώρας.
Με δεδομένο, λοιπόν, ότι στην ηττημένη Ελλάδα βρέθηκαν 660.000 κατακτητές (350.000 γερμανοί, 250.000 ιταλοί και 60.000 βούλγαροι), η χώρα ήταν υποχρεωμένη να τους πληρώνει, να τους ταΐζει, να τους υπηρετεί και, γενικά, να τους αποζημιώνει πλήρως για την παρουσία τους. Οι εισβολείς προσδιόρισαν την μηνιαία τους αποζημίωση σε 1,5 δισεκατομμύριο δραχμές. Πόσα πήραν στην πραγματικότητα; Με το στραπάτσο της δραχμής, στους 41 μήνες κατοχής πήραν 88 τρισεκατομμύρια δραχμές ή, για να έχουν νόημα οι αριθμοί, 3.381.001 χρυσές λίρες (*).
Επειδή, όμως, η ορισθείσα αποζημίωση δεν έφτανε για να ικανοποιήσει τις ανάγκες των κατακτητών, αυτοί επέβαλαν στην Ελλάδα να τους δίνει κάθε μήνα "κάτι παραπάνω", χρεώνοντάς τους. Με απλά λόγια, υποχρέωσαν την Ελλάδα να τους δίνει κάθε μήνα ένα δάνειο. Μιλάμε, δηλαδή, για ένα αναγκαστικό δάνειο, το οποίο "συμφωνήθηκε" στην Ρώμη στις 14 Μαρτίου 1942 μεταξύ των ιταλών (Γκίτζι) και των γερμανών (Άλτενμπουργκ). Η συμφωνία απλώς ανακοινώθηκε στους έλληνες εννιά μέρες αργότερα, αν και στις διαπραγματεύσεις συμμετείχε και ο έλληνας υπουργός οικονομικών Σωτήριος Γκοτζαμάνης (**).
Η συμφωνία της Ρώμης (α) όριζε ρητά την μηνιαία αποζημίωση εξόδων κατοχής σε 1,5 δισ. δραχμές, (β) έδινε την δυνατότητα στους κατακτητές να παίρνουν με πίστωση και άτοκα από την ΤτΕ όσα παραπάνω χρήματα ήθελαν κάθε μήνα (δεν υπήρχε άνω όριο), (γ) δεν έβαζε χρονικό ορίζοντα (μέχρι πότε θα βαστούσε αυτή η αμαρτία), (δ) όριζε ότι η επιστροφή αυτών των δανεικών θα γινόταν αργότερα, δίχως να προσδιορίζει ούτε το πότε ούτε το πώς.
Επειδή ο πληθωρισμός κάλπαζε, τον Δεκέμβριο του 1942 οι κατακτητές αναπροσάρμοσαν τα έξοδα κατοχής (και, μάλιστα, αναδρομικά) από 1,5 δισ. σε 8 δισ. δραχμές ενώ ταυτόχρονα όρισαν ότι η αποπληρωμή των δανεικών θα άρχιζε στις 1 Απριλίου 1943. Μόνο που εκείνη την πρωταπριλιά, αντί να αρχίσουν να πληρώνουν, οι γερμανοί άλλαξαν τον "πρωθυπουργό" Κων. Λογοθετόπουλο με τον Ιωάννη Ράλλη και, λόγω της ανακατωσούρας, πήραν παράταση από μόνοι τους. Και σαν να μην έφτανε αυτό, άρχισαν να τιμαριθμοποιούν κατά το δοκούν την μηνιαία αποζημίωση εξόδων κατοχής, δίνοντας έτσι το έναυσμα για την εκτίναξη του πληθωρισμού σε απίστευτα ύψη.
Είναι γεγονός ότι οι γερμανοί, αν και δεν σταμάτησαν τις "υπεραναλήψεις", άρχισαν κάποια στιγμή να πληρώνουν. Προφανώς, σκέφτηκαν ότι, αφού έπαιρναν όσα ήθελαν με το ένα χέρι, δεν πείραζε να δείξουν ότι είναι συνεπείς στις υποχρεώσεις τους δίνοντας κατιτίς με το άλλο. Μόνο που η ενέργειά τους αυτή μετατρέπει νομικά το αρχικό άτοκο αναγκαστικό δάνειο σε κανονική έντοκη δανειακή σύμβαση. Κι αφού οι γερμανοί, έχοντας στο μεταξύ κάνει 19 πληρωμές, σταμάτησαν κάποια στιγμή να πληρώνουν αλλά συνέχισαν να παίρνουν λεφτά, η εν λόγω δανειακή σύμβαση καθίσταται υπερήμερη και επιβαρύνεται με τους αναλογούντες τόκους υπερημερίας (θεωρητικά μιλώντας πάντα).
Εδώ πρέπει να κάνουμε μια αναγκαία διευκρίνηση. Οι προαναφερθείσες 19 πληρωμές των γερμανών έγιναν με συμψηφισμό των υποχρεώσεων από το κλήρινγκ, περί του οποίου μιλούσαμε τις προάλλες. Τότε λέγαμε ότι το υπόλοιπο του ελληνογερμανικού κλήρινγκ ήταν υπέρ της Ελλάδας πριν από τον πόλεμο. Όμως, κατά την περίοδο της κατοχής η Ελλάδα δεν κάνει σημαντικές εξαγωγές στην Γερμανία, αφού το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος των προϊόντων της καταληστεύεται για να καλύψει τα έξοδα κατοχής. Αντίθετα, όσα γερμανικά προϊόντα μπαίνουν στην χώρα θεωρούνται ως εισαγωγές, αν και προορίζονται σχεδόν αποκλειστικά για κατανάλωση από τα στρατεύματα κατοχής. Εννοείται, επίσης, ότι οι τιμές των προϊόντων ορίζονται αυθαίρετα από τους γερμανούς. Έτσι, λοιπόν, οι έλληνες και πείνασαν και βρέθηκαν και χρεωμένοι με περισσότερα από 264 εκατομμύρια μάρκα (***).
Ας καταλήξουμε κάπου, να τελειώνουμε. Όπως φαίνεται από τον πίνακα που παρατίθεται πιο πάνω, τα "βερεσέδια" που πήραν οι γερμανοί κατά την περίοδο της κατοχής, ξεπερνούν τα 3,67 εκατομμύρια χρυσές λίρες (ποσό που θα ήταν πολύ μεγαλύτερο αν δεν είχε προηγηθεί η κομπίνα με το κλήρινγκ). Μιλάμε, δηλαδή, για περισσότερα από 900 εκατομμύρια σημερινά ευρώ αρχικό κεφάλαιο, συν τους τόκους εβδομήντα-τόσων ετών.
Και κάτι ακόμη. Η Τράπεζα της Ελλάδος, με εμπεριστατωμένη μελέτη της, έχει ενημερώσει από το 1963 (επί Καραμανλή παρακαλώ!) την πολιτεία για όλα όσα έχουν σχέση με το κατοχικό δάνειο. Το ίδιο έκανε και το 1991 (επί Μητσοτάκη) και το 1995 (επί Παπανδρέου) και το 2000 (επί Σημίτη) και το 2005 (επί Καραμανλή τζούνιορ) και το 2010 (επί Παπανδρέου τζούνιορ) και το 2013 (επί Σαμαρά). Όπως λέει η ίδια η τράπεζα, "όποτε οι πολιτειακές αρχές κρίνουν σκόπιμο, η ΤτΕ θα είναι και πάλι έτοιμη να επικουρήσει τη νομική διεκδίκηση του κατοχικού δανείου, με εναλλακτικές οικονομικές αναλύσεις και διαφορετικά σενάρια διεκδίκησης στη βάση μελετών και υπολογισμών που έχουν ήδη εκπονήσει στελέχη της τα έτη που προαναφέρθηκαν"(****). Όποτε...
-------------------------------------
(α) Διαβάστε περισσότερα για το θέμα στην εξαιρετική εργασία τού καθηγητή Παναγιώτη Δερτιλή "Αριθμοί και κείμενα των εξόδων κατοχής και η αξίωσις της Ελλάδος" (περιοδικό "Αρχείον Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών", τεύχος Γ', Ιούλιος-Σεπτέμβριος 1964). Εργασία που ίσως κουράζει (λόγω γλώσσας και αριθμών) αλλά είναι απαραίτητη σε κάθε μελετητή.
(β) Ενδιαφέρον έχει και η σύντομη μελέτη του καθηγητή και πρώην υπουργού οικονομίας του ΠαΣοΚ Νίκου Χριστοδουλάκη "Άγος απλήρωτον" (εκδόσεις Gutenberg, 2013, σελίδες 138) για την σημερινή αποτίμηση του κατοχικού δανείου, η οποία καταρρίπτει τα παραμύθια που ανεβάζουν την γερμανική οφειλή ακόμη και σε εκατοντάδες δισεκατομμυρίων ευρώ. Ακόμη κι αν δεν διαθέτετε στοιχειώδεις γνώσεις οικονομικών μαθηματικών, δεν θα χάσετε αν την διαβάσετε.
(*) Σήμερα, 4/2/2016, η τιμή τής χρυσής λίρας είναι περίπου 250 ευρώ. Άρα, τα έξοδα κατοχής εκφρασμένα σε σημερινό νόμισμα ξεπέρασαν τα 845 εκατ. ευρώ, ήτοι πάνω από 20 εκατ. ευρώ μηνιαίως.
(**) Ο Γκοτζαμάνης διετέλεσε υπουργός υγείας στην κυβέρνηση Τσαλδάρη (1932-1933) και κατόπιν "υπουργός" οικονομικών στις κατοχικές "κυβερνήσεις" Τσολάκογλου και Λογοθετόπουλου. Εκ της θέσεώς του διαπραγματεύτηκε την συμφωνία της Ρώμης και κανόνισε από ελληνικής πλευράς τις λεπτομέρειες του αναγκαστικού κατοχικού δανείου. Με την απελευθέρωση, κατέφυγε αρχικά στην Ιταλία και κατόπιν στην Γερμανία. Καταδικάστηκε ως δωσίλογος ερήμην σε θάνατο αλλά αμνηστεύθηκε λίγα χρόνια αργότερα. Μετά την αμνήστευσή του επέστρεψε στην χώρα και πολιτεύθηκε ως αρχηγός τού "Εθνικού Μεταρρυθμιστικού Κόμματος", που είχε ιδρύσει προπολεμικά. Το 1954 κατέβηκε ως υποψήφιος δήμαρχος Θεσσαλονίκης, έχοντας στον συνδυασμό του τον κατοπινό υπουργό της Ν.Δ. Μιχάλη Παπακωνσταντίνου. Έγραψε το βιβλίο "Κατοχικόν Δάνειον και Δαπάναι Κατοχής" (Θεσσαλονίκη, 1954), το οποίο περιέχει πολλά σημαντικά στοιχεία για το θέμα και αξίζει να του ρίξετε μια ματιά (αν δεν έχετε πρόβλημα με το στομάχι σας διαβάζοντας περί "αειμνήστου Τσολάκογλου" κλπ).
(***) Αναλυτικά στοιχεία για το ελληνογερμανικό clearing δείτε στην εργασία τού Ιωάννου Νούσια από την οποία προέρχεται η πρώτη φωτογραφία τού κειμένου.
(****) Μιχάλη Ψαλιδόπουλου, "Ιστορία της Τράπεζας της Ελλάδος, 1928-2008", Τράπεζα της Ελλάδος, 2014.
Επειδή, όμως, η ορισθείσα αποζημίωση δεν έφτανε για να ικανοποιήσει τις ανάγκες των κατακτητών, αυτοί επέβαλαν στην Ελλάδα να τους δίνει κάθε μήνα "κάτι παραπάνω", χρεώνοντάς τους. Με απλά λόγια, υποχρέωσαν την Ελλάδα να τους δίνει κάθε μήνα ένα δάνειο. Μιλάμε, δηλαδή, για ένα αναγκαστικό δάνειο, το οποίο "συμφωνήθηκε" στην Ρώμη στις 14 Μαρτίου 1942 μεταξύ των ιταλών (Γκίτζι) και των γερμανών (Άλτενμπουργκ). Η συμφωνία απλώς ανακοινώθηκε στους έλληνες εννιά μέρες αργότερα, αν και στις διαπραγματεύσεις συμμετείχε και ο έλληνας υπουργός οικονομικών Σωτήριος Γκοτζαμάνης (**).
Η συμφωνία της Ρώμης (α) όριζε ρητά την μηνιαία αποζημίωση εξόδων κατοχής σε 1,5 δισ. δραχμές, (β) έδινε την δυνατότητα στους κατακτητές να παίρνουν με πίστωση και άτοκα από την ΤτΕ όσα παραπάνω χρήματα ήθελαν κάθε μήνα (δεν υπήρχε άνω όριο), (γ) δεν έβαζε χρονικό ορίζοντα (μέχρι πότε θα βαστούσε αυτή η αμαρτία), (δ) όριζε ότι η επιστροφή αυτών των δανεικών θα γινόταν αργότερα, δίχως να προσδιορίζει ούτε το πότε ούτε το πώς.
Επειδή ο πληθωρισμός κάλπαζε, τον Δεκέμβριο του 1942 οι κατακτητές αναπροσάρμοσαν τα έξοδα κατοχής (και, μάλιστα, αναδρομικά) από 1,5 δισ. σε 8 δισ. δραχμές ενώ ταυτόχρονα όρισαν ότι η αποπληρωμή των δανεικών θα άρχιζε στις 1 Απριλίου 1943. Μόνο που εκείνη την πρωταπριλιά, αντί να αρχίσουν να πληρώνουν, οι γερμανοί άλλαξαν τον "πρωθυπουργό" Κων. Λογοθετόπουλο με τον Ιωάννη Ράλλη και, λόγω της ανακατωσούρας, πήραν παράταση από μόνοι τους. Και σαν να μην έφτανε αυτό, άρχισαν να τιμαριθμοποιούν κατά το δοκούν την μηνιαία αποζημίωση εξόδων κατοχής, δίνοντας έτσι το έναυσμα για την εκτίναξη του πληθωρισμού σε απίστευτα ύψη.
Είναι γεγονός ότι οι γερμανοί, αν και δεν σταμάτησαν τις "υπεραναλήψεις", άρχισαν κάποια στιγμή να πληρώνουν. Προφανώς, σκέφτηκαν ότι, αφού έπαιρναν όσα ήθελαν με το ένα χέρι, δεν πείραζε να δείξουν ότι είναι συνεπείς στις υποχρεώσεις τους δίνοντας κατιτίς με το άλλο. Μόνο που η ενέργειά τους αυτή μετατρέπει νομικά το αρχικό άτοκο αναγκαστικό δάνειο σε κανονική έντοκη δανειακή σύμβαση. Κι αφού οι γερμανοί, έχοντας στο μεταξύ κάνει 19 πληρωμές, σταμάτησαν κάποια στιγμή να πληρώνουν αλλά συνέχισαν να παίρνουν λεφτά, η εν λόγω δανειακή σύμβαση καθίσταται υπερήμερη και επιβαρύνεται με τους αναλογούντες τόκους υπερημερίας (θεωρητικά μιλώντας πάντα).
Εδώ πρέπει να κάνουμε μια αναγκαία διευκρίνηση. Οι προαναφερθείσες 19 πληρωμές των γερμανών έγιναν με συμψηφισμό των υποχρεώσεων από το κλήρινγκ, περί του οποίου μιλούσαμε τις προάλλες. Τότε λέγαμε ότι το υπόλοιπο του ελληνογερμανικού κλήρινγκ ήταν υπέρ της Ελλάδας πριν από τον πόλεμο. Όμως, κατά την περίοδο της κατοχής η Ελλάδα δεν κάνει σημαντικές εξαγωγές στην Γερμανία, αφού το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος των προϊόντων της καταληστεύεται για να καλύψει τα έξοδα κατοχής. Αντίθετα, όσα γερμανικά προϊόντα μπαίνουν στην χώρα θεωρούνται ως εισαγωγές, αν και προορίζονται σχεδόν αποκλειστικά για κατανάλωση από τα στρατεύματα κατοχής. Εννοείται, επίσης, ότι οι τιμές των προϊόντων ορίζονται αυθαίρετα από τους γερμανούς. Έτσι, λοιπόν, οι έλληνες και πείνασαν και βρέθηκαν και χρεωμένοι με περισσότερα από 264 εκατομμύρια μάρκα (***).
Ας καταλήξουμε κάπου, να τελειώνουμε. Όπως φαίνεται από τον πίνακα που παρατίθεται πιο πάνω, τα "βερεσέδια" που πήραν οι γερμανοί κατά την περίοδο της κατοχής, ξεπερνούν τα 3,67 εκατομμύρια χρυσές λίρες (ποσό που θα ήταν πολύ μεγαλύτερο αν δεν είχε προηγηθεί η κομπίνα με το κλήρινγκ). Μιλάμε, δηλαδή, για περισσότερα από 900 εκατομμύρια σημερινά ευρώ αρχικό κεφάλαιο, συν τους τόκους εβδομήντα-τόσων ετών.
Και κάτι ακόμη. Η Τράπεζα της Ελλάδος, με εμπεριστατωμένη μελέτη της, έχει ενημερώσει από το 1963 (επί Καραμανλή παρακαλώ!) την πολιτεία για όλα όσα έχουν σχέση με το κατοχικό δάνειο. Το ίδιο έκανε και το 1991 (επί Μητσοτάκη) και το 1995 (επί Παπανδρέου) και το 2000 (επί Σημίτη) και το 2005 (επί Καραμανλή τζούνιορ) και το 2010 (επί Παπανδρέου τζούνιορ) και το 2013 (επί Σαμαρά). Όπως λέει η ίδια η τράπεζα, "όποτε οι πολιτειακές αρχές κρίνουν σκόπιμο, η ΤτΕ θα είναι και πάλι έτοιμη να επικουρήσει τη νομική διεκδίκηση του κατοχικού δανείου, με εναλλακτικές οικονομικές αναλύσεις και διαφορετικά σενάρια διεκδίκησης στη βάση μελετών και υπολογισμών που έχουν ήδη εκπονήσει στελέχη της τα έτη που προαναφέρθηκαν"(****). Όποτε...
 |
| Από την επίσκεψη Καραμανλή στην Πτολεμαΐδα το 1958. Με τον κόκκινο κύκλο σημαίνεται ο κατοχικός "υπουργός" οικονομικών και καταδικασμένος εις θάνατον ως δωσίλογος Σωτήριος Γκοτζαμάνης. |
-------------------------------------
(α) Διαβάστε περισσότερα για το θέμα στην εξαιρετική εργασία τού καθηγητή Παναγιώτη Δερτιλή "Αριθμοί και κείμενα των εξόδων κατοχής και η αξίωσις της Ελλάδος" (περιοδικό "Αρχείον Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών", τεύχος Γ', Ιούλιος-Σεπτέμβριος 1964). Εργασία που ίσως κουράζει (λόγω γλώσσας και αριθμών) αλλά είναι απαραίτητη σε κάθε μελετητή.
(β) Ενδιαφέρον έχει και η σύντομη μελέτη του καθηγητή και πρώην υπουργού οικονομίας του ΠαΣοΚ Νίκου Χριστοδουλάκη "Άγος απλήρωτον" (εκδόσεις Gutenberg, 2013, σελίδες 138) για την σημερινή αποτίμηση του κατοχικού δανείου, η οποία καταρρίπτει τα παραμύθια που ανεβάζουν την γερμανική οφειλή ακόμη και σε εκατοντάδες δισεκατομμυρίων ευρώ. Ακόμη κι αν δεν διαθέτετε στοιχειώδεις γνώσεις οικονομικών μαθηματικών, δεν θα χάσετε αν την διαβάσετε.
(*) Σήμερα, 4/2/2016, η τιμή τής χρυσής λίρας είναι περίπου 250 ευρώ. Άρα, τα έξοδα κατοχής εκφρασμένα σε σημερινό νόμισμα ξεπέρασαν τα 845 εκατ. ευρώ, ήτοι πάνω από 20 εκατ. ευρώ μηνιαίως.
(**) Ο Γκοτζαμάνης διετέλεσε υπουργός υγείας στην κυβέρνηση Τσαλδάρη (1932-1933) και κατόπιν "υπουργός" οικονομικών στις κατοχικές "κυβερνήσεις" Τσολάκογλου και Λογοθετόπουλου. Εκ της θέσεώς του διαπραγματεύτηκε την συμφωνία της Ρώμης και κανόνισε από ελληνικής πλευράς τις λεπτομέρειες του αναγκαστικού κατοχικού δανείου. Με την απελευθέρωση, κατέφυγε αρχικά στην Ιταλία και κατόπιν στην Γερμανία. Καταδικάστηκε ως δωσίλογος ερήμην σε θάνατο αλλά αμνηστεύθηκε λίγα χρόνια αργότερα. Μετά την αμνήστευσή του επέστρεψε στην χώρα και πολιτεύθηκε ως αρχηγός τού "Εθνικού Μεταρρυθμιστικού Κόμματος", που είχε ιδρύσει προπολεμικά. Το 1954 κατέβηκε ως υποψήφιος δήμαρχος Θεσσαλονίκης, έχοντας στον συνδυασμό του τον κατοπινό υπουργό της Ν.Δ. Μιχάλη Παπακωνσταντίνου. Έγραψε το βιβλίο "Κατοχικόν Δάνειον και Δαπάναι Κατοχής" (Θεσσαλονίκη, 1954), το οποίο περιέχει πολλά σημαντικά στοιχεία για το θέμα και αξίζει να του ρίξετε μια ματιά (αν δεν έχετε πρόβλημα με το στομάχι σας διαβάζοντας περί "αειμνήστου Τσολάκογλου" κλπ).
(***) Αναλυτικά στοιχεία για το ελληνογερμανικό clearing δείτε στην εργασία τού Ιωάννου Νούσια από την οποία προέρχεται η πρώτη φωτογραφία τού κειμένου.
(****) Μιχάλη Ψαλιδόπουλου, "Ιστορία της Τράπεζας της Ελλάδος, 1928-2008", Τράπεζα της Ελλάδος, 2014.
5 Φεβρουαρίου 2016
ΔΕΛΑΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ
ΥΠΟΨΗΦΙΑ ΒΟΥΛΕΥΤΗΣ Β’ ΠΕΙΡΑΙΑ
ΔΙΓΕΝΗ ΑΚΡΙΤΑ 36,18755 ΚΕΡΑΤΣΙΝΙ
delagrammatika@gmail.com
6976653520
Η ΕΝΤΥΠΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ Ε.ΣΥ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου