Με τον προϋπολογισμό να έχει εκτροχιασθεί ήδη από το πρώτο δίμηνο, το 1953 δεν προμηνυόταν ευχάριστο για την ελληνική οικονομία. Στην νέα αλλά πανίσχυρη κυβέρνηση Παπάγου (238 έδρες!), η οποία βγήκε από τις εκλογές της 16ης Νοεμβρίου 1952, ο φέρελπις Σπύρος Μαρκεζίνης ήταν τυπικά υπουργός συντονισμού αλλά ουσιαστικά έλεγχε όλα τα οικονομικά υπουργεία. Και μπορεί οι προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης να έγιναν από τον Παπάγο στην Βουλή την 17η Δεκεμβρίου, αλλά ο Μαρκεζίνης είχε δώσει από τις 6 του μηνός ραδιοφωνική συνέντευξη, όπου ανέλυε λεπτομερώς το οικονομικό πρόγραμμα της νέας κυβέρνησης.
 |
| Ο Σπύρος Μαρκεζίνης ενώ ετοιμάζεται να ανακοινώσει την υποτίμηση της δραχμής. |
Πρώτος στόχος του Μαρκεζίνη ήταν οι δημόσιοι υπάλληλοι. Ανέφερε ότι το κράτος είναι φτωχό και έχει ανάγκη από λιγώτερους υπαλλήλους, εργαζόμενους και όχι αργόμισθους. Και μπορεί να συμπλήρωσε ότι αυτοί οι "λιγώτεροι υπάλληλοι" πρέπει να είναι καλά αμειβόμενοι, αλλά δεν έκανε κουβέντα για αυξήσεις. Να σημειώσουμε εδώ ότι το δόγμα Τρούμαν και το σχέδιο Μάρσαλ δεν επέτρεπαν την παραμικρή αύξηση στους μισθούς, με στόχο την συγκράτηση του πληθωρισμού και την μείωση των ελλειμμάτων. Στο μεταξύ, το κόστος ζωής στην Ελλάδα, σε σχέση με την προπολεμική περίοδο, είχε τετρακοσιαπλασιαστεί, την ώρα που στις Η.Π.Α. είχε, απλώς, διπλασιαστεί.
Δεύτερος στόχος του Μαρκεζίνη ήταν η περαιτέρω μείωση του κόστους εργασίας, ώστε να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα των ελληνικών εξαγωγών. Το ζήτημα είναι ποιων εξαγωγών. Τί εξαγωγές να κάνει μια κατεστραμμένη, μετά από 9 χρόνια πολέμων, χώρα; Εν πάση περιπτώσει, ο Μαρκεζίνης κατάργησε τον νόμο 2222, ο οποίος έβαζε όρια στις απολύσεις. Έτσι, κάθε επιχείρηση μπορούσε να απολύσει όσους και όποτε ήθελε, δίχως να δίνει λόγο σε κανένα. Παράλληλα, η κυβέρνηση προσπάθησε να καταργήσει και τον μεταξικό νόμο περί αποζημιώσεων στους απολυομένους, ώστε οι επιχειρήσεις να μπορούν, όχι μόνο να απολύουν κατά βούληση αλλά και να μην επιβαρύνονται με αποζημιώσεις. Ευτυχώς, παρουσιάστηκαν έντονες αντιδράσεις ακόμα και μεταξύ των κυβερνητικών βουλευτών κι έτσι η συγκεκριμένη μεθόδευση δεν πέρασε.
Τρίτος στόχος του Μαρκεζίνη (απόρροια του δεύτερου) ήταν η προσέλκυση ξένων κεφαλαίων για επενδύσεις. Μέσα στο α' εξάμηνο του 1953 εισάγει το νομοσχέδιο "περί προσελκύσεως ξένων κεφαλαίων". Εκεί προβλέπονται, μεταξύ άλλων: η ετήσια εξαγωγή συναλλάγματος ίσου προς το 10% των εισαχθέντων κεφαλαίων, επί πλέον εξαγωγή 12% για επιστροφή κερδών κι άλλο ένα 10% για τόκους. Παράλληλα, θεσπίζονται ειδικές φοροαπαλλαγές και διευκολύνσεις για όλα τα ξένα κεφάλαια. Για τους έλληνες πολίτες ο Μαρκεζίνης επιφυλάσσει τον Ν. 2366/7-4-1953 "περί καταργήσεως φορολογικών απαλλαγών και εξαιρέσεων".
Παρένθεση. Αν σχηματίσατε την εντύπωση ότι κάπου έχετε ξανακούσει αυτούς τους τρεις στόχους του Μαρκεζίνη και, μάλιστα, αρκετά πρόσφατα, σας συγχαίρω για την οξυδέρκειά σας και σας θυμίζω ότι η Ιστορία κάνει κύκλους. Κλείνει η παρένθεση.
Πάντως, η κορυφαίας σημασίας επιλογή του Μαρκεζίνη ήταν η υποτίμηση της δραχμής έναντι του δολλαρίου κατά 50%. Στις 9 το βράδυ της 9ης Απριλίου 1953, ανήμερα των 44ων γενεθλίων του, ο Μαρκεζίνης εξαπολύει από ραδιοφώνου την βόμβα: η δραχμή υποτιμάται κατά 50%! Αυτό σημαίνει ότι το δολλάριο, με το οποίο είναι συνδεδεμένη, διπλασιάζει την τιμή του από 15.000 σε 30.000 δραχμές (αργότερα κόπηκαν τα τρία μηδενικά) και αντίστοιχα διπλασιάζεται η τιμή όλων των άλλων ξένων νομισμάτων (*).
Ο Μαρκεζίνης δούλευε πολύ καιρό και με άκρα μυστικότητα το σχέδιο αυτής της υπερυποτίμησης (όπως την χαρακτήρισε η αντιπολίτευση, η οποία την βρήκε εξωπραγματική). Ενήμεροι ήσαν μόνο ο Παπάγος, ο Μαντζαβίνος, ο υπουργός εμπορίου και στενώτατος συνεργάτης τού Μαρκεζίνη Θάνος Καψάλης, η πρεσβεία των ΗΠΑ (αλίμονο!) και το... Δ.Ν.Τ. (τρις αλίμονο!). Όμως, ο μόνος που ήξερε το ακριβές ποσοστό τής υποτίμησης ήταν ο Παπάγος.
Εκείνο το βράδυ, από ραδιοφώνου, ο Μαρκεζίνης προσπάθησε να εξηγήσει την ανάγκη για αυτή την υποτίμηση: "Με αδικαιολογήτως ευθηνήν τιμήν του δολλαρίου, συμφέρουσα ήτο η εξαγωγή κεφαλαίων εις το εξωτερικόν και ο ελληνικός τουρισμός εις την αλλοδαπήν. Όταν το ελληνικό νόμισμα αποκτήση την πραγματικήν αξίαν του και καταστή ευθηνότερον, τότε συμφέρον θα είναι ο εξ αλλοδαπής τουρισμός εις την Ελλάδα και ο επαναπατρισμός ελληνικών κεφαλαίων εις την πατρίδα ή και η διευκόλυνσις προσελκύσεως γενικώς ξένου κεφαλαίου. Προσέλκυσις δε ξένου κεφαλαίου και προώθησις της πολιτικής των επενδύσεων δεν αποτελεί απλώς εν εκ των κυριοτέρων μελημάτων της κυβερνήσεως, αλλά ταυτοχρόνως και την βασικήν ελπίδα της αναγεννήσεως του τόπου". Τέλος, εκτός από την υποτίμηση, ανήγγειλε την κατάργηση όλων των κλειστών επαγγελμάτων, την απελευθέρωση των εισαγωγών και την περικοπή των δώρων των μισθωτών.
Η εξέλιξη των πραγμάτων έδειξε να δικαιώνει τον Μαρκεζίνη αλλά παραμένει αμφίβολο αν και κατά πόσο η βελτίωση των οικονομικών τής χώρας οφειλόταν στα μέτρα του ή στην ευνοϊκή διεθνή συγκυρία (μείωση της τιμής του χρυσού, μείωση της τιμής των καυσίμων, υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης παγκοσμίως κλπ). Το σίγουρο είναι ότι εκείνο το βράδυ της 99ης ημέρας του 1953, οι πλούσιοι που διατηρούσαν τις καταθέσεις τους σε τράπεζες του εξωτερικού ή σε συνάλλαγμα, διπλασίασαν την περιουσία τους δίχως να κουνήσουν έστω το μικρό τους δαχτυλάκι. Στους φτωχούς έμεινε μόνο η αλματώδης αύξηση του πληθωρισμού (λόγω του διπλασιασμού του κόστους των εισαγωγών) και η αυξημένη φορολογία.
--------------------------------------------------
(*) Φυσικά, ο Μαρκεζίνης δεν επέλεξε την 9η Απριλίου λόγω των γενεθλίων του αλλά λόγω του ότι ήταν Μεγάλη Πέμπτη και, συνεπώς, θα ακολουθούσε ένα πενθήμερο με τράπεζες και χρηματιστήριο κλειστά, διάστημα αρκετό για να αποσβεσθεί το μεγαλύτερο ποσοστό των φυσιολογικών κραδασμών και για να καταλαγιάσουν οι αντιδράσεις πανικού.
Δεύτερος στόχος του Μαρκεζίνη ήταν η περαιτέρω μείωση του κόστους εργασίας, ώστε να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα των ελληνικών εξαγωγών. Το ζήτημα είναι ποιων εξαγωγών. Τί εξαγωγές να κάνει μια κατεστραμμένη, μετά από 9 χρόνια πολέμων, χώρα; Εν πάση περιπτώσει, ο Μαρκεζίνης κατάργησε τον νόμο 2222, ο οποίος έβαζε όρια στις απολύσεις. Έτσι, κάθε επιχείρηση μπορούσε να απολύσει όσους και όποτε ήθελε, δίχως να δίνει λόγο σε κανένα. Παράλληλα, η κυβέρνηση προσπάθησε να καταργήσει και τον μεταξικό νόμο περί αποζημιώσεων στους απολυομένους, ώστε οι επιχειρήσεις να μπορούν, όχι μόνο να απολύουν κατά βούληση αλλά και να μην επιβαρύνονται με αποζημιώσεις. Ευτυχώς, παρουσιάστηκαν έντονες αντιδράσεις ακόμα και μεταξύ των κυβερνητικών βουλευτών κι έτσι η συγκεκριμένη μεθόδευση δεν πέρασε.
Τρίτος στόχος του Μαρκεζίνη (απόρροια του δεύτερου) ήταν η προσέλκυση ξένων κεφαλαίων για επενδύσεις. Μέσα στο α' εξάμηνο του 1953 εισάγει το νομοσχέδιο "περί προσελκύσεως ξένων κεφαλαίων". Εκεί προβλέπονται, μεταξύ άλλων: η ετήσια εξαγωγή συναλλάγματος ίσου προς το 10% των εισαχθέντων κεφαλαίων, επί πλέον εξαγωγή 12% για επιστροφή κερδών κι άλλο ένα 10% για τόκους. Παράλληλα, θεσπίζονται ειδικές φοροαπαλλαγές και διευκολύνσεις για όλα τα ξένα κεφάλαια. Για τους έλληνες πολίτες ο Μαρκεζίνης επιφυλάσσει τον Ν. 2366/7-4-1953 "περί καταργήσεως φορολογικών απαλλαγών και εξαιρέσεων".
Παρένθεση. Αν σχηματίσατε την εντύπωση ότι κάπου έχετε ξανακούσει αυτούς τους τρεις στόχους του Μαρκεζίνη και, μάλιστα, αρκετά πρόσφατα, σας συγχαίρω για την οξυδέρκειά σας και σας θυμίζω ότι η Ιστορία κάνει κύκλους. Κλείνει η παρένθεση.
Πάντως, η κορυφαίας σημασίας επιλογή του Μαρκεζίνη ήταν η υποτίμηση της δραχμής έναντι του δολλαρίου κατά 50%. Στις 9 το βράδυ της 9ης Απριλίου 1953, ανήμερα των 44ων γενεθλίων του, ο Μαρκεζίνης εξαπολύει από ραδιοφώνου την βόμβα: η δραχμή υποτιμάται κατά 50%! Αυτό σημαίνει ότι το δολλάριο, με το οποίο είναι συνδεδεμένη, διπλασιάζει την τιμή του από 15.000 σε 30.000 δραχμές (αργότερα κόπηκαν τα τρία μηδενικά) και αντίστοιχα διπλασιάζεται η τιμή όλων των άλλων ξένων νομισμάτων (*).
Ο Μαρκεζίνης δούλευε πολύ καιρό και με άκρα μυστικότητα το σχέδιο αυτής της υπερυποτίμησης (όπως την χαρακτήρισε η αντιπολίτευση, η οποία την βρήκε εξωπραγματική). Ενήμεροι ήσαν μόνο ο Παπάγος, ο Μαντζαβίνος, ο υπουργός εμπορίου και στενώτατος συνεργάτης τού Μαρκεζίνη Θάνος Καψάλης, η πρεσβεία των ΗΠΑ (αλίμονο!) και το... Δ.Ν.Τ. (τρις αλίμονο!). Όμως, ο μόνος που ήξερε το ακριβές ποσοστό τής υποτίμησης ήταν ο Παπάγος.
Εκείνο το βράδυ, από ραδιοφώνου, ο Μαρκεζίνης προσπάθησε να εξηγήσει την ανάγκη για αυτή την υποτίμηση: "Με αδικαιολογήτως ευθηνήν τιμήν του δολλαρίου, συμφέρουσα ήτο η εξαγωγή κεφαλαίων εις το εξωτερικόν και ο ελληνικός τουρισμός εις την αλλοδαπήν. Όταν το ελληνικό νόμισμα αποκτήση την πραγματικήν αξίαν του και καταστή ευθηνότερον, τότε συμφέρον θα είναι ο εξ αλλοδαπής τουρισμός εις την Ελλάδα και ο επαναπατρισμός ελληνικών κεφαλαίων εις την πατρίδα ή και η διευκόλυνσις προσελκύσεως γενικώς ξένου κεφαλαίου. Προσέλκυσις δε ξένου κεφαλαίου και προώθησις της πολιτικής των επενδύσεων δεν αποτελεί απλώς εν εκ των κυριοτέρων μελημάτων της κυβερνήσεως, αλλά ταυτοχρόνως και την βασικήν ελπίδα της αναγεννήσεως του τόπου". Τέλος, εκτός από την υποτίμηση, ανήγγειλε την κατάργηση όλων των κλειστών επαγγελμάτων, την απελευθέρωση των εισαγωγών και την περικοπή των δώρων των μισθωτών.
 |
| Η αναγγελία της υποτίμησης στον τύπο της επόμενης μέρας. (Προσέξτε στο Εμπρός κάτι ενδεικτικό της εποχής: η τιμή της χρυσής λίρας θεωρείται τόσο σημαντική πληροφορία ώστε αναγράφεται κάτω από την ημερομηνία!) |
Η εξέλιξη των πραγμάτων έδειξε να δικαιώνει τον Μαρκεζίνη αλλά παραμένει αμφίβολο αν και κατά πόσο η βελτίωση των οικονομικών τής χώρας οφειλόταν στα μέτρα του ή στην ευνοϊκή διεθνή συγκυρία (μείωση της τιμής του χρυσού, μείωση της τιμής των καυσίμων, υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης παγκοσμίως κλπ). Το σίγουρο είναι ότι εκείνο το βράδυ της 99ης ημέρας του 1953, οι πλούσιοι που διατηρούσαν τις καταθέσεις τους σε τράπεζες του εξωτερικού ή σε συνάλλαγμα, διπλασίασαν την περιουσία τους δίχως να κουνήσουν έστω το μικρό τους δαχτυλάκι. Στους φτωχούς έμεινε μόνο η αλματώδης αύξηση του πληθωρισμού (λόγω του διπλασιασμού του κόστους των εισαγωγών) και η αυξημένη φορολογία.
--------------------------------------------------
(*) Φυσικά, ο Μαρκεζίνης δεν επέλεξε την 9η Απριλίου λόγω των γενεθλίων του αλλά λόγω του ότι ήταν Μεγάλη Πέμπτη και, συνεπώς, θα ακολουθούσε ένα πενθήμερο με τράπεζες και χρηματιστήριο κλειστά, διάστημα αρκετό για να αποσβεσθεί το μεγαλύτερο ποσοστό των φυσιολογικών κραδασμών και για να καταλαγιάσουν οι αντιδράσεις πανικού.
11 Φεβρουαρίου 2016
ΔΕΛΑΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ
ΥΠΟΨΗΦΙΑ ΒΟΥΛΕΥΤΗΣ Β’ ΠΕΙΡΑΙΑ
ΔΙΓΕΝΗ ΑΚΡΙΤΑ 36,18755 ΚΕΡΑΤΣΙΝΙ
delagrammatika@gmail.com
6976653520
Η ΕΝΤΥΠΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ Ε.ΣΥ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου